Συνέντευξη του προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων Ανδρέα Ανδρεάδη στην Καθημερινή και τον Ηλία Μαγκλίνη
Ως πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), ο κ. Ανδρέας Ανδρεάδης έχει ήδη υψώσει τη φωνή του για τους αποκλεισμούς ξενοδοχείων, αεροδρομίων και λιμανιών. Επειδή όμως τίποτα δεν είναι τυχαίο, το πρωί που ορίστηκε η συνάντησή μας, στο καφέ της Μεγάλης Βρετανίας, μισή ώρα πριν από το ραντεβού, το ιστορικό ξενοδοχείο είχε αποκλειστεί από συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ. Τελικώς, το πλήθος διαλύθηκε αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της συνομιλίας μας ακούγαμε απέξω φωνές μέσα από ντουντούκες – οι οποίες αποτυπώθηκαν και στο ψηφιακό σύστημα ηχογράφησης.
Πριν ακριβώς από τη συνάντησή μας όμως, ο κ. Ανδρεάδης είχε συνάντηση στα γραφεία του ΣΕΤΕ με την περίφημη «τρόικα». Εννοείται ότι ζήτησα να μου πει τι λένε σε αυτές τις συναντήσεις οι «τροϊκανοί». «Ηρθαν να δούμε από κοινού θέματα τουρισμού», είπε ο κ. Ανδρεάδης, «τις προοπτικές του, τυχόν βελτιώσεις κ.λπ. Εχουν υπόψη τους τη σχετική έρευνα της «Μακίνσεϊ» αλλά και τη δική μας, και συνολικά έχουν καλή εικόνα σχετικά με το τι γίνεται στον ελληνικό τουρισμό. Γενικά, θα έλεγα ότι ξέρουν πολύ καλά τι πρέπει να γίνει για να βγει η χώρα από το τέλμα. Εκεί που σηκώνουν τα χέρια ψηλά είναι όταν βλέπουν ότι δεν γίνονται αυτά που πρέπει να γίνουν. Μας λένε απορημένοι, περνάτε ένα νόμο αλλά δεν τον ακολουθείτε. Λέτε, θα κάνετε συγχωνεύσεις αλλά συγχωνεύσεις δεν βλέπουμε. Κινείστε με πολύ αργές κινήσεις. Λέτε θα απελευθερώσετε το εργασιακό καθεστώς, αλλά επί της ουσίας δεν κάνετε τίποτα. Πραγματικά, οι άνθρωποι είναι απελπισμένοι. Βλέπουν ότι δεν υπάρχει βούληση από την πολιτεία. Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει μια σταθερή πορεία ώστε να πάρει μπρος σιγά σιγά η οικονομία. Αντιθέτως, υπάρχει μια αποσταθεροποιητική πορεία. Πρέπει να πω ότι η αρχική «συνταγή» ήταν υπερβολικά φιλόδοξη δεδομένου ότι και οι «τροϊκανοί» περίμεναν μέσα σε δύο, τρία χρόνια ένα κράτος να ξεχάσει πώς λειτουργούσε εδώ και εκατό χρόνια, να μάθει από τη μία στιγμή στην άλλη να είναι σοβαρό και αυτός ο λαός να μάθει να πληρώνει φόρους κ.λπ. Εδώ ολόκληρη Ανατολική Γερμανία -που έχει το γερμανικό DNA μέσα της- παλεύει ακόμα με τα ανακλαστικά του σοσιαλιστικού παρελθόντος της. Στην πραγματικότητα, για να αλλάξει η Ελλάδα, θα χρειαστούν δύο γενιές.
»Κάποια πράγματα απαιτούν γρήγορο συμμάζεμα, όντως, αλλά δεν μπορείς να περιμένεις από αυτό το κράτος να μεταμορφωθεί. Επειτα, πρέπει να υπάρξει μία καθαρή γραμμή για το πού θα πάει η χώρα. Και πρέπει ο κόσμος να πιστέψει ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, ειδικά οι Γερμανοί, στηρίζουν μια Ελλάδα η οποία, μακροπρόθεσμα, σε δέκα με είκοσι χρόνια, θα είναι μια χώρα σοβαρή. Δεν μπορείς να βάλεις μια χώρα να ξεκινήσει απ’ το μηδέν χωρίς να έχεις απαντήσει σε αυτό το, υπαρξιακό εν τέλει, ερώτημα. Ο ελληνικός λαός θα υποστεί τις θυσίες που πρέπει να υποστεί, αρκεί να ξέρει ότι υπάρχει μια στήριξη».
Σχολιάζω στον συνομιλητή μου ότι είναι πιο σημαντικό ο ελληνικός πολιτικός κόσμος να κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού – και πιο δύσκολο. «Πράγματι, αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα. Πιστεύω ότι χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία για συνεννόηση τον περασμένο Ιούνιο. Ξέρετε, στην Ιστορία κάτι τέτοια είναι ένα λεπτό ή μια ώρα μέσα στην οποία κρίνονται πάρα πολλά. Χάθηκε αυτή η ιστορική ευκαιρία και το να ξαναβρεθεί, δύσκολο το βλέπω».
Πάντως, ανεξάρτητα από το πώς κινείται η πολιτεία, ο ΣΕΤΕ, διά στόματος του κ. Ανδρεάδη, δείχνει αποφασισμένος να προτείνει τομές, λέγοντας τα πράγματα με τ’ όνομά τους. «Γιατί το κάνουμε αυτό;», αποκρίνεται με ερώτηση ο κ. Ανδρεάδης. «Θα σας πω. Οταν ο Ελληνας αισθάνεται καλά μέσα στη χώρα του, το ίδιο θα νιώσει και ο τουρίστας. Αρα τουρισμός είναι η αντανάκλαση της δικής μας ζωής, όπως τη βιώνει ένας ξένος. Πώς αυτή η χώρα θα γίνει χώρα μέσα στην οποία θα είμαστε ευτυχείς, ειδικά η νέα γενιά, όταν δεν τηρούνται οι νόμοι; Καμία χώρα δεν μπορεί να έχει λαό ευτυχή όταν αυτή η χώρα δεν είναι ευνομούμενη. Απλά πράγματα. Μάθαμε να προωθούμε τα συμφέροντά μας καταπατώντας τους νόμους – δηλαδή το συμφέρον των υπολοίπων γύρω μας. Τουρισμός χωρίς ευνομούμενη χώρα μπορεί να υπάρξει; Είπαμε λοιπόν στον ΣΕΤΕ, έστω κι αν αυτή τη στιγμή πονάει, να τηρηθεί ο νόμος. Και θα τηρηθεί ο νόμος έστω κι αν αυτό προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερες αναταραχές. Και οι εισαγγελείς πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους. Δεν την κάνουν όμως σε ορισμένες περιπτώσεις. Και δεν αναφέρομαι μονάχα στην υπόθεση των ταξί. Αναφέρομαι και στους περυσινούς αποκλεισμούς των καραβιών και των λιμανιών».
Ο τουρισμός είναι δυναμικός, αλλά είναι και ευαίσθητος
Ο κ. Ανδρεάδης αισθάνεται ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια νοοτροπία πολλών χρόνων, η οποία δύσκολα ξεριζώνεται. «Ναι, διότι μάθαμε ότι ο νόμος είναι εκεί αλλά με ένα «παραθυράκι» μπορούμε να τον παρακάμψουμε χωρίς να γίνει τίποτα. Κι αυτό, συμβαίνει σε όλα τα επίπεδα. Για να είμαστε μια στοιχειωδώς σοβαρή χώρα, πρέπει να υπάρξει μια γραμμή: να τηρούμε τους νόμους σε όλα τα επίπεδα. Πέρα από τη νοοτροπία, δείτε τι γίνεται στη Δικαιοσύνη. Η Δικαιοσύνη, αν δεν είναι άμεση, ταχεία και αποτελεσματική, δεν είναι Δικαιοσύνη. Ετσι δημιουργείται σταδιακά ένα «και τι έγινε;» αφού η ίδια η Δικαιοσύνη κωλυσιεργεί. Μου κάνει κάποιος μια μήνυση που θα εκδικαστεί έπειτα από χρόνια, ο δικαστής θα με κρίνει ετεροχρονισμένα με άλλη λογική και δεν θα γίνει τίποτα. Κι αυτό αναπαράγεται. Είπαμε, λοιπόν, τέλος. Ως εδώ».
Ρωτώ τον κ. Ανδρεάδη αν η αναταραχή με τα ταξί προκάλεσε σοβαρή ζημία στον τουρισμό. «Ναι, φυσικά. Αλλά αντισταθμίστηκε με εκπτώσεις στις οποίες αναγκάστηκαν να καταφύγουν οι τουριστικές επιχειρήσεις. Από τις 15 Αυγούστου, δόθηκαν επιπλέον προσφορές στα τουριστικά «πακέτα». Βεβαίως, αυτό έχει ένα τίμημα: μειωμένα έσοδα. Ενώ, λοιπόν, υπήρξε προσφορά, εξαιτίας αυτών των καταστάσεων είχαμε από τον Αύγουστο και μετά μείωση των εσόδων. Πάντως, ο ελληνικός τουρισμός πήγε καλά φέτος. Παρότι η χώρα βράζει, στον τομέα των αφίξεων θα πιάσουμε φέτος το μεγαλύτερο νούμερο που είχαμε ποτέ. Σκεφτείτε μόνο να είχαμε επαγγελματικό τομέα μάρκετινγκ ο οποίος θα έκανε branding της Ελλάδας και θα την έβαζε στις νέες αγορές, σκεφτείτε να δούλευαν οι μηχανισμοί, πού θα βρισκόταν η χώρα. Γι’ αυτό και η μελέτη μας λέει ότι ώς το 2020 ο τουρισμός, θα δώσει τα 24 δισ. περίπου από τα 50 συνολικά που υπολογίζεται να έρθουν, βάσει του συνολικού αναπτυξιακού προγράμματος. Οσα δώσει ο τουρισμός μόνος του θα δώσουν όλοι οι άλλοι τομείς ανάπτυξης της χώρας. Αλλά, για να γίνει αυτό, απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις διότι όσο δυναμικός είναι ο τουρισμός, άλλο τόσο είναι και ευαίσθητος».
Μερικές από αυτές τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί ο τουρισμός, ο κ. Ανδρεάδης τις κατέθεσε στην ομιλία του κατά την Ανοιχτή Συνεδρίαση της 19ης Τακτικής Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΤΕ. Μία από αυτές ήταν η άμεση πρωθυπουργική εποπτεία. Συμβαίνει; «Οχι, δεν συμβαίνει και δεν συνέβαινε ποτέ. Θυμίζω ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια, από τότε που δημιουργήθηκε ο ΣΕΤΕ, οι εκάστοτε κυβερνήσεις έχουν αλλάξει ακριβώς πενήντα υπουργούς, προέδρους και γενικούς γραμματείς στον τουρισμό. Αυτό λέει τα πάντα από μόνο του».
Να απελευθερωθούν ταχύτερα τα ΚΤΕΛ και τα τουριστικά λεωφορεία
Κατά τον κ. Ανδρεάδη, «το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί με διακομματική συμφωνία ένα στρατηγικό υπουργείο παρά τω πρωθυπουργώ, προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι συναρμοδιότητες. Μπορεί να είναι θετικό για το τάδε υπουργείο να ακολουθηθεί μια συγκεκριμένη πολιτική, ωστόσο, μπορεί αυτή η πολιτική να έχει παράπλευρες απώλειες στον τουρισμό. Παράδειγμα, η αύξηση του κόστους του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος», το οποίο είναι ή το δεύτερο ή το τρίτο ακριβότερο στην Ευρώπη, με μέσο κόστος 36 ευρώ ανά επιβάτη. Τα αντίστοιχα, ανταγωνιστικά αεροδρόμια (Κωνσταντινούπολη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Ρώμη, Μιλάνο), βρίσκονται στα 18 ευρώ και κάτω. Το πιο ακριβό είναι το Χίθροου και η Φρανκφούρτη αλλά εκεί μιλάμε για άλλα μεγέθη και οικονομίες.
»Γιατί συμβαίνει αυτό; Το κράτος νομίζει ότι κερδίζει παίρνοντας άλλα 50 ή 100 εκατομμύρια μέσω των άμεσων εσόδων του αεροδρομίου. Στην ουσία όμως τι έχει κάνει; Εχει δημιουργήσει ένα αεροδρόμιο δυναμικότητας 35 εκατομμυρίων επιβατών το οποίο όμως δουλεύει με 13 εκατομμύρια επιβάτες. Με τις ακριβές του τιμές δεν μπορεί να προσελκύσει και άλλη ζήτηση. Το παράδειγμα αυτό δείχνει γιατί ένα υπουργείο Τουρισμού πρέπει να είναι στρατηγικό υπουργείο μέσω του οποίου ο ίδιος ο πρωθυπουργός να βλέπει την «μεγάλη εικόνα». Να γιατί πρέπει να υπάρχει ένας συντονισμός και μπορώ να απαριθμήσω άλλα εκατό τέτοια παραδείγματα. Βλέπει, λοιπόν, ο κάθε υπουργός το «κουτάκι του» και αυτό δεν έχει συνέπειες μόνο στον τουρισμό, αλλά ο τουρισμός έχει βαρύνουσα σημασία».
Ο κ. Ανδρεάδης επιμένει ότι χρειάζεται επίσης μια στρατηγική αερομεταφορών. «Ενώ έχουμε ένα πανάκριβο αλλά καλό αεροδρόμιο, στα άλλα αεροδρόμια της Ελλάδας έχουμε την ακριβώς αντίθετη εικόνα. Φθηνά αεροδρόμια αλλά κακής ποιότητας. Υπάρχει ο εξής κίνδυνος: αν η κυβέρνηση δει την ιδιωτικοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων ως ένα ακόμα μέσο κέρδους, να δημιουργήσει πάλι πολύ ακριβά αεροδρόμια. Κακό παράδειγμα είναι ο σχεδιασμός του Καστελλίου στην Κρήτη. Οπως σχεδιάστηκε, είναι ένα πανάκριβο αεροδρόμιο, κόστους πάνω από ένα δισ. ευρώ. Για να το πάρει ένας ιδιώτης και να βγάλει τα λεφτά που έδωσε, θα πρέπει να ανεβάσει από το επίπεδο των 15 – 16 ευρώ που σήμερα είναι το κόστος ανά επιβάτη του συγκεκριμένου αεροδρομίου, στα 25 – 30 ευρώ. Εκεί τελείωσε η Κρήτη. Θα κάνουμε ένα αεροδρόμιο τύπου Ντουμπάι στο οποίο δεν θα πατάει κανένας. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται φαραωνικά έργα και επενδύσεις οι οποίες είναι ανέφικτο να αποσβεστούν, θέλει μικρές βελτιώσεις, ακόμα και του υφισταμένου αεροδρομίου του Ηρακλείου, όπου δίπλα υπάρχει στρατιωτική βάση, επεκτάσεις, καλύτερους χώρους στάθμευσης, να βελτιωθεί η εικόνα και ο όγκος του, να το πάρει μια ιδιωτική εταιρεία και να ανεβάσει την ποιότητα. Αυτές οι λεπτές ισορροπίες θέλουν προσοχή, γι’ αυτό χρειάζεται κεντρικός συντονισμός. Εμείς ως ΣΕΤΕ κάνουμε τεκμηριωμένες μελέτες, αλλά δεν υπογράφουμε νομοσχέδια. Οσο καλή διάθεση κι αν έχει ο υπουργός Τουρισμού, όταν τίθεται ένα θέμα μάς ζητάει να πιάσουμε και να πείσουμε και έναν άλλο υπουργό εμπλεκόμενο σε αυτό ώστε να προχωρήσει».
Πέρα από το πρόσφατο ζήτημα με την απελευθέρωση των αδειών των ταξί, ο ΣΕΤΕ έχει θέσει θέμα και ως προς τα ΚΤΕΛ. «Στα ΚΤΕΛ υπάρχει μια δυσλειτουργία που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Τα ΚΤΕΛ, με μια εσφαλμένη προσέγγιση στο Μνημόνιο, αντιμετωπίζονται με προστατευτικό καθεστώς ως το 2019 κι εμείς δεν συμφωνούμε με αυτή τη ρύθμιση. Θεωρούμε ότι πρέπει πολύ πιο νωρίς να απελευθερωθούν και τα τουριστικά λεωφορεία. Ενα λογικό διάστημα ενός – δύο ετών προσαρμογής το καταλαβαίνω αλλά εδώ μιλάμε για οκτώ. Τώρα που θα επανέλθουμε με νέα πρόταση για τα ταξί στον κύριο υπουργό, θα αναφερθούμε και στο θέμα των ΚΤΕΛ. Γενικά, και ως προς τα ταξί, η σχέση ποιότητας και τιμής είτε προς τον Ελληνα επιβάτη ή τον τουρίστα, δεν πρέπει να μας κάνει υπερήφανους. Δεν έχουμε τυπικά κριτήρια ποιότητας οχήματος και οδηγού ακόμα. Μας λείπουν επίσης άλλες μορφές πλήρως απελευθερωμένης μετακίνησης οι οποίες καλύπτουν ένα μεγάλο κομμάτι που δεν καλύπτεται απ’ τον δρόμο ή την πιάτσα, αλλά με προκράτηση, μέσω Ιντερνετ κ.λπ.».
Ο κ. Ανδρεάδης καυτηριάζει και τον «Καλλικράτη». «Ο «Καλλικράτης» σχεδιάστηκε βιαστικά. Επρεπε να έχει προβλεφθεί μια τουριστική διαχείριση προορισμού. Τώρα, ο κάθε περιφερειάρχης, ανάλογα με το πώς ο ίδιος καταλαβαίνει τον τουρισμό, κάνει μια δική του πατέντα ή ομάδα εργασίας και πορεύεται. Πώς θα γίνει branding της Ελλάδας όταν οι περιφέρειες, που έχουν τους προορισμούς, δεν είναι συντονισμένες με μια κεντρική στρατηγική; Ισως γίνει σε δεύτερη φάση αλλά προς το παρόν είναι ένα τεράστιο πρόβλημα».
Φορολογικό, ΦΠΑ, γραφειοκρατία, είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν και για όλα ο ΣΕΤΕ έχει έτοιμες συγκεκριμένες προτάσεις. «Η διαχωριστική γραμμή σήμερα στη χώρα είναι ανάμεσα σε αυτούς που θέλουν η Ελλάδα να αλλάξει και να γίνει σοβαρή χώρα και σε εκείνους που δεν θέλουν».
Αναδημοσίευση από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (04 Σεπ. 2011)